1712 & UCLL vragen aandacht voor geweld via dating apps

De populairste dating apps van België kunnen hun veiligheidsbeleid en dienstverlening voor slachtoffers van geweld verbeteren. Zo blijkt uit een studie van Hulplijn 1712 en onderzoekers van UCLL Resilient People. Zij bekeken hoe datingapps geweld aanpakken en voorkomen. Beide organisaties pleiten voor een betere regulering van dating apps en lanceren tips om veilig te daten.

Eén op de drie maakt geweld mee
Datingapps spelen vandaag de dag bij miljoenen mensen een belangrijke rol in het vinden van een partner. Dating apps spelen ook een rol bij online en offline dating geweld. Hulplijn 1712 kreeg dit jaar minstens 50 oproepen over geweld waarbij een dating app een rol speelde in het contact tussen pleger en slachtoffer. De oproepen gaan o.a. over wraakporno, date rape, sextortion en grooming. De oproepen naar 1712 gaan hoofdzakelijk over hands-on seksueel geweld (bijvoorbeeld ‘date rape’) en hands-off seksueel geweld geweld (bijvoorbeeld ‘sextortion’) “Dit gaat over het topje van de ijsberg want niet elk slachtoffer of elke omstander geeft aan dat de dating app het geweld faciliteerde door gevoelens van schuld, schaamte en angst voor een afkeurende reactie van de omgeving ”, zegt Wim Van de Voorde, Vlaams coördinator van hulplijn 1712, “Denk maar aan iemand die afspreekt via Grindr maar nog niet uit de kast is of iemand die een onenightstand thuis uitnodigt.”

Ook internationaal onderzoek toont aan dat geweld gefaciliteerd door dating apps een wijdverspreid probleem is. Uit heel recent Australisch onderzoek blijkt dat bijna drie op de vier gebruikers van een online dating app of website de afgelopen vijf jaar online geweld mee maakten en één op de drie gebruikers maakte lichamelijk (seksueel) geweld mee. De moord op David Polfliet, de zaak-‘Eveline’ en de Belgische ‘Tinder Swindler’ zijn enkele bekende voorbeelden in België. Dating apps creëren nieuwe mogelijkheden voor mensen die online of offline geweld willen plegen. “Je kunt gemakkelijk een vals profiel aanmaken, zonder sociale controle iemands vertrouwen winnen en in alle anonimiteit afspreken. In bijna alle oproepen naar 1712 hoorden we dat de pleger eerst het vertrouwen van het slachtoffer won, al dan niet met een vals profiel”, aldus Van de Voorde.

Screening dating apps: ruimte voor verbetering
Hulplijn 1712 en UCLL onderzochten vijf populaire dating apps aan de hand van een aantal criteria. Ze gingen na hoe makkelijk het is om een vals profiel aan te maken. Hoewel apps vaak een verificatie vragen via mail of telefoonnummer, lijkt het bij sommige apps zeer eenvoudig om je als iemand anders voor te doen. Dating apps vragen ook vaak om je locatie te delen, maar zijn niet transparant in hoe zij met deze persoonsgegevens omgaan. ‘Eerder onderzoek wees al uit dat dating apps persoonsgegevens onvoldoende beschermen. Zeker in tijden waarin we een manifeste stijging zien van digitale stalking, is dit een hiaat in de beschikbare apps’, aldus Anne Groenen, verantwoordelijke van UCLL expertisecentrum Resilient People.

Als tweede criterium werd gekeken naar wat dating apps doen om geweld op te sporen. ‘De meeste dating apps hebben richtlijnen over wat kan en niet kan op de app en zetten algoritmes en artificiële intelligentie in om bepaalde vormen van geweld te weren” aldus Anne Groenen (UCLL). ‘Bij Bumble ontvang je zo soms bijvoorbeeld een waarschuwing als je een naaktfoto toegestuurd krijgt.’

De aanpak van geweld op de app vormde een derde criterium. Op alle apps, behalve op Happn, kun je geweld rapporteren. Het is echter meestal onduidelijk welke stappen de app vervolgens onderneemt en hoe een klantendienst aanvullend werkt op artificiële intelligentie of algoritmes. Ook de voorwaarden om te rapporteren zijn soms onduidelijk. Het is evenmin duidelijk welke stappen slachtoffers kunnen zetten wanneer een pleger de eigen account heeft verwijderd of wanneer het slachtoffer wordt geblokkeerd.

Sensibilisering en dienstverlening aan slachtoffers vormden het laatste criterium waarop de apps getoetst werden. De meeste dating apps vermelden niet de meest geschikte hulpverlening waar slachtoffers bij terecht kunnen. Wanneer er hulplijnen of initiatieven vermeld worden, zijn dat vaak Amerikaanse initiatieven. Tips rond veilig (online) daten worden op de meeste dating apps wel vermeld. Vaak is de info echter niet
beschikbaar in het Nederlands of niet aangepast aan de Europese of Belgische context.

Anne Groenen, onderzoeker bij Resilient People heeft volgende conclusie: “Door het gebrek aan medewerking van sommige dating apps en de beperkte tijdsduur van de studie blijven een aantal vragen nog steeds onbeantwoord: “Hoeveel meldingen over geweld krijgen dating apps van gebruikers in België? Op welke moment zetten dating apps artificiële intelligentie of (getrainde) werknemers in? Is er een klantendienst die slachtoffers doorverwijst naar lokale hulpverlening? Verder onderzoek is nodig om een duidelijk beeld te krijgen van geweld gefaciliteerd door dating apps en de manier waarop deze apps met geweld omgaan. Het staat vast dat er nog veel ruimte is voor verbetering”

Kinderzitjes, voedseletiketten en cosmetica
De meeste dating apps doen inspanningen om een veilig gebruikersklimaat te creëren. Toch blijven er grote verschillen tussen de dating apps bestaan. De apps bepalen grotendeels zelf hun veiligheidsbeleid. “Europese regelgeving kan kwaliteitsstandaarden en minimumvoorwaarden opleggen aan alle dating apps actief op de Europese markt”, aldus Wim Van de Voorde. “We hebben Europese regelgeving over kinderzitjes, voedingsetiketten en cosmetica om consumenten te beschermen maar voor dating apps bestaat er geen regelgeving.” De wet inzake digitale diensten, de recente Europese regelgeving die digitale platforms wil reguleren, vormt een stap in de goede richting, maar zal wellicht weinig of geen verschil maken voor de miljoenen Europeanen die gebruik maken van een dating app.

Hilde Crevits, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin juicht de bewustmakingsactie van 1712 en UCLL toe: “Het is goed dat Hulplijn 1712 en UCLL de risico’s van online daten onder de aandacht brengen. Ik hoop dan ook dat alle slachtoffers van geweld via dating apps de weg naar Hulplijn 1712 zullen vinden. Bovendien ben ik het helemaal eens dat dating apps hun veiligheidsbeleid nog stevig kunnen verbeteren. Daarom zal ik ook mijn Europese collega’s alert maken op deze studie over dating apps. Ook voor andere vormen van geweld moet 1712 een aanspreekpunt blijven.”

Veilig online daten. 10 Tips
UCLL en 1712 pleiten voor een sterkere bewustmaking over veilig (online) daten. “Veel gebruikers zijn zich niet bewust van de risico’s en gevaren”, aldus Anne Groenen. UCLL en 1712 ontwikkelden een aantal tips over veilig online daten die worden verspreid via sociale media op 17/12 naar aanleiding van de dag van hulplijn 1712 (zie hierna).

Veilig online daten

1. Geef enkel je contactgegevens als je het vertrouwt
2. Rapporteer verdachte profielen of mensen die over je grens gaan
3. Stuur nooit naaktbeelden waarop je je gezicht ziet

Veilig Afspreken?

1. Videobel eerst
2. Informeer iemand over je afspraak
3. Spreek af in een publieke ruimte
4. Bespreek grenzen en wensen

Maak je (online) geweld mee?

1. Rapporteer het geweld dat je meemaakte via de app
2. Zoek hulp
3. Doe aangifte bij de politie